Β' Γυμνασίου - Εκκλησιαστική Ιστορία - Παιδαγωγικοί Στόχοι και Προσδοκώμενα Αποτελέσματα
Μελέτη του υλικού του Μαθήματος των Θρησκευτικών της Β' Γυμνασίου με θέμα : Μελέτη Εκκλησιαστικής Ιστορίας - Η Εκκλησία Οργανώνεται
Οι μαθητές πρέπει να αποκτήσουν :
- γνώση της έννοιας της Εκκλησίας, του τρόπου οργάνωσής της, Διοικήσεώς της, διαποίμανσης του ορθόδοξου χριστιανικού πληρώματος, της ιστορίας της Εκκλησίας από τις απαρχές έως σήμερα (μοντέλο των 3 κύκλων - Από την τοπικότητα στην παγκοσμιότητα του μηνύματος της Εκκλησίας, ιστορία της οργάνωσης της Εκκλησίας) χρησιμοποιώντας και αξιοποιώντας το παιδαγωγικό μοντέλο του Ρόμβου κατά το οποίο προσδοκάται η διαμόρφωση ταυτότητας του μαθητή με λόγο και λόγους (συνειδητοποίηση της θέσεώς του στην κοινωνία και υπεύθυνη ανάληψη του ρόλου του, της ελεύθερης σκέψης και αξιοποίησης του υλικού μελέτης για να διερευνά και να διαμορφώνει την ίδια γνώμη, να μπορεί να αυτοαξιολογείται και να ετεροαξιολογεί τις δεξιότητες των συμμαθητών του για να μπορεί με τη χρήση της συλλογικής νοημοσύνης να αναπλαισιώνει και να μεταμορφώνει τον παρόντα κόσμο στην Βασιλεία του Θεού.
- συνειδητοποίηση με βιωματικό τρόπο των συνεπειών της συγκεκριμένης επιλογής οργάνωσης της ορθόδοξης εκκλησίας στην προσωπική μας ζωή - συνθήκες, αποτελέσματα
- Κριτική αντιμετώπιση των αποτελεσμάτων και συνεπειών της οργάνωσης της εκκλησίας με τη βοήθεια των πολυγραμματισμών, της πολυτροπικότητας και ρευστότητας των ψηφιακών μέσων με σκοπό να βοηθήσουμε τον μαθητή να διαβάζει πίσω από τα κείμενα
- Στόχευση στην μόρφωση συγκροτημένων, συνειδητοποιημένων θεανθρώπινων προσωπικοτήτων των μαθητών με συνέπεια ορθόδοξης θεωρίας και πράξης.
Αγαπητοί αναγνώστες, πολύτιμοι μαθητές και μαθήτριές μας, γονείς και κηδεμόνες, ενδιαφερόμενοι του Μαθήματος της Ορθόδοξης Θεολογίας,
Με χαρά μου σας καλωσορίζω στην παρούσα σελίδα, όπου ακολουθώντας τις σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους, χρησιμοποιώντας τα νέα διαδικτυακά εργαλεία και ενημερώνοντας τις τελευταίες εκπαιδευτικές καινοτόμες δράσεις, συγκέντρωσα προτάσεις και σχέδια μαθημάτων σε κάθε τάξη του Γυμνασίου και Λυκείου για να μελετούν τα παιδιά μας έγκυρα, ουσιαστικά και υπεύθυνα την ορθόδοξη Θεολογία.
Συζητήστε μαζί μας, ερωτήστε, ανταλλάξτε απόψεις. Σας περιμένουμε στις Ομάδες συζητήσεων, κρίσεων, απόψεων, διερευνήσεων των θεμάτων των μαθημάτων μας. Γράψτε ελεύθερα, χρησιμοποιώντας τους κανόνες της ευπρέπειας, τη γνώμη σας, αιτιολογήστε την, συζητήστε με τους συμμαθητές σας τα θέματα προς έρευνα. Καλή μας αρχή!
Είναι γεγονός ότι το Ρωµαϊκό κράτος αρχικά έδειξε αδιαφορία για τον Χριστιανισµό, επειδή τον θεωρούσε µια ιουδαϊκή αίρεση. Σιγάσιγά, όµως, οι αρχές άρχισαν να θορυβούνται για µια σειρά από λόγους:
• άνθρωποι που κατείχαν ανώτερες θέσεις στη ρωµαϊκή κοινωνία γίνονταν χριστιανοί
• οι χριστιανοί δε συµµετείχαν σε συνήθειες της εποχής (π.χ. ρωµαϊκά λουτρά, θεάµατα και αιµατηρές µονοµαχίες) και αρνούνταν να λατρέψουν οποιονδήποτε άλλο θεό εκτός από τον δικό τους
• διατυπώνονταν σε βάρος των χριστιανών σοβαρές κατηγορίες (π.χ. ότι ήταν γενικά «φαύλοι άνθρωποι» ή ότι συνωµοτούσαν κατά του κράτους). Όλα αυτά διαµόρφωσαν ένα κλίµα προκατάληψης και καχυποψίας που ενισχύονταν από φήµες, π.χ. ότι οι χριστιανοί στα δείπνα τους θυσίαζαν και έτρωγαν µικρά παιδιά. Έτσι, για τρεις περίπου αιώνες µετά τη σταύρωση του Χριστού, οι χριστιανοί εξαιτίας του θρησκευτικού φανατισµού του λαού και της πολιτικής των αυτοκρατόρων διώκονταν ανελέητα.
Οι διωγμοί κατά των χριστιανών
Έως το 250 μ.Χ. οι διωγμοί εναντίον των χριστιανών ήταν τοπικοί και μεμονωμένοι. Παρ’ όλα αυτά, τα θύματα ήταν πολλά. Ο πρώτος γενικός διωγμός εξαπολύθηκε από τον αυτοκράτορα Δέκιο, με ένα διάταγμα που εξέδωσε το 250 μ.Χ. και το οποίο επέβαλλε σε όλους τους πολίτες να αποδείξουν την πίστη τους στη ρωμαϊκή θρησκεία θυσιάζοντας στα είδωλα.
Ο πιο σφοδρός διωγμός (γνωστός ως «Μεγάλος Διωγμός») ήταν αυτός του Διοκλητιανού (244 μ.Χ. 311 μ.Χ.), ο οποίος πίστευε ότι μόνο με την εθνική θρησκεία θα μπορούσε να αυξηθεί η δύναμη και το μεγαλείο του ρωμαϊκού κράτους. Γι’ αυτό, από το 303 μ.Χ. και μετά, με σκληρά διατάγματα, οι χριστιανοί διώκονταν σε όλη την αυτοκρατορία. Χιλιάδες ήταν οι χριστιανοί που μαρτύρησαν (μάρτυρες).
Τα μέτρα του ρωμαϊκού κράτους εναντίον των χριστιανών ήταν τα εξής:
• χριστιανοί αξιωματούχοι υποβάλλονταν σε εξευτελισμούς ή εκτελούνταν • οι χριστιανοί στερούνταν τα δικαιώματα, τα αξιώματα και τις θέσεις τους
• οι περιουσίες τους δημεύονταν • τα ιερά βιβλία τους καίγονταν και τα κτίρια λατρείας τους ισοπεδώνονταν
• υποχρεώνονταν να λατρέψουν τους ρωμαϊκούς θεούς, ειδάλλως φυλακίζονταν, βασανίζονταν ή θανατώνονταν
• ρίχνονταν σε στάδια για να γίνουν βορά άγριων θηρίων.
Στη διάρκεια των τριών πρώτων αιώνων οι χριστιανοί, επειδή δεν είχαν δικά τους κοιμητήρια, έθαβαν τους νεκρούς τους στις κατακόμβες. Οι κατακόμβες ήταν υπόγειοι τόποι ταφής νεκρών γύρω από τη Ρώμη αλλά και αλλού. Ήταν σήραγγες με μορφή λαβύρινθου, που μπορούσαν να φτάνουν σε μήκος πολλών χιλιομέτρων. Στους πορώδεις τοίχους των διαδρόμων είχαν δημιουργηθεί ορθογώνια κοιλώματα για την τοποθέτηση των νεκρών. Επίσης, υπήρχαν μεγαλύτερα κοιλώματα με καμάρα στο πάνω μέρος ή και ολόκληρα δωμάτια που χρησίμευαν ως οικογενειακοί τάφοι, διακοσμημένοι με τοιχογραφίες. Καθώς ως τόποι ταφής ήταν ιεροί και απαραβίαστοι, οι χριστιανοί άρχισαν να συγκεντρώνονται εκεί και να τελούν τη Θεία Ευχαριστία πάνω στους τάφους των μαρτύρων.
Οι κατακόμβες είναι ένα διαχρονικό σύμβολο ηρωισμού: εκεί μέσα οι διωκόμενοι χριστιανοί βρήκαν τη δύναμη και τη στήριξη από τον Θεό να αντιμετωπίσουν τους διωγμούς. Και παρότι είναι κοιμητήρια, ο σημερινός επισκέπτης τους εισπράττει με έναν μυστηριώδη τρόπο ένα βροντερό μήνυμα ζωής. Επιπλέον, οι μάρτυρες των διωγμών είναι άγιοι κοινοί σε Ανατολή και Δύση και θυμίζουν σε όλους τους σύγχρονους χριστιανούς ότι η πίστη είναι πάντα μια ομολογία που πολλές φορές απαιτεί κόπους, αγώνα και θυσίες. Πηγή: Στέφανος Καραχάλιας / Πηνελόπη Μπράτη / Δημήτριος Πασσάκος / Γεώργιος Φίλιας, Θρησκευτικά Γ΄ Γυμνασίου. Θέματα από την Ιστορία της Εκκλησίας, σελ. 40.
Τα σύμβολα των κατακομβών Στις κατακόμβες οι πρώτοι χριστιανοί καλλιτέχνες άρχισαν να ζωγραφίζουν παραστάσεις, επιδιώκοντας να εκφράσουν την πίστη τους και όχι απλώς να διακοσμήσουν τους υπόγειους τάφους. Σε πρώτη φάση χρησιμοποιούν συμβολικά θέματα και αλληγορίες. Τέτοια σύμβολα είναι ο ιχθύς, το παγώνι, το περιστέρι, η άγκυρα, η ναυς, το Α και το Ω, το μονόγραμμα του Χριστού (Χ και Ρ), το πτηνό φοίνικας, ο Ορφέας, η δεόμενη ψυχή. Στη συνέχεια απεικονίζονται και θέματα από την Παλαιά, καθώς και από την Καινή Διαθήκη.
Το Διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.)
Εγώ, ο Αύγουστος Κωνσταντίνος, κι εγώ, ο Αύγουστος Λικίνιος, αποφασίσαμε να δώσουμε και στους χριστιανούς και σε όλους την ελευθερία να ακολουθήσουν όποια θρησκεία θέλουν […] Τώρα ελεύθερα και απλά μπορεί καθένας από εκείνους που πρεσβεύουν τη θρησκεία των χριστιανών να τη διατηρεί χωρίς καμιά ενόχληση […] Έχει δοθεί η εξουσία αυτή και σε όσους άλλους θέλουν να ακολουθούν τη λατρεία και θρησκεία της αρεσκείας τους, κατά τρόπον ώστε να μπορεί καθένας να προτιμά και να υπηρετεί οποιανδήποτε θρησκεία θέλει. Eυσέβιος, Εκκλησιαστική Ιστορία
Το τέλος των διωγμών
Οι πρώτοι ναοί των χριστιανών Αρχικά οι χριστιανοί συγκεντρώνονταν σε ιδιωτικές κατοικίες των πλουσιότερων πιστών. Από το τέλος του 2ου μ.Χ. αιώνα, όμως, έχουμε κτίρια που κατασκευάζονται ειδικά ως χώροι λατρείας. Ονομάζονται «ευκτήριοι οίκοι», «εκκλησίες», «οίκοι Θεού» και «οίκοι Κυρίου». Η παλαιότερη μορφή οίκου εκκλησίας που έχει ανακαλυφθεί βρίσκεται στην ελληνιστική πόλη Δούρα Ευρωπό που βρίσκεται στη Συρία, στην όχθη του ποταμού Ευφράτη, και χρονολογείται γύρω στο 230 μ.Χ.
Οι άνθρωποι απαλλάχτηκαν από το φόβο των πρώην καταπιεστών τους. Τώρα πλέον τελούνταν λαμπρές και πανηγυρικές γιορτές, όλα ήταν γεμάτα από φως. Όλοι όσοι προηγουμένως θλίβονταν, έβλεπαν γύρω τους γελαστά πρόσωπα. Όλοι μαζί έψαλλαν ύμνους στις πόλεις και στην ύπαιθρο, πρώτα στον Θεό που βασιλεύει παντού και έπειτα ευγνωμονούσαν τον ευσεβή βασιλιά (Κωνσταντίνο). Eυσέβιος, Εκκλησιαστική Ιστορία.
ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
Άρθρο 13
1. Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. Η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός.
2. Κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων. Η άσκηση της λατρείας δεν επιτρέπεται να προσβάλλει τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη. Ο προσηλυτισμός απαγορεύεται.
3. Οι λειτουργοί όλων των γνωστών θρησκειών υπόκεινται στην ίδια εποπτεία της Πολιτείας και στις ίδιες υποχρεώσεις απέναντί της, όπως και οι λειτουργοί της επικρατούσας θρησκείας.
4. Κανένας δεν μπορεί, εξαιτίας των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, να απαλλαγεί από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς το Κράτος ή να αρνηθεί να συμμορφωθεί προς τους νόμους.
5. Κανένας όρκος δεν επιβάλλεται χωρίς νόμο, που ορίζει και τον τύπο του.
Δραστηριότητα κατανόησης του μαθήματος: Μελετήστε το παρακάτω βίντεο :
O μητρoπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware στο Αντίφωνο
Στην ενότητα αυτή θα προετοιμαστούμε για να συμμετέχουμε σωστά στη Θεία Λειτουργία. Σας παραθέτω ένα βίντεο που δείχνει πώς θα δημιουργήσουμε δραστηριότητες που θα φτιάξουμε με θέμα τις παρακάτω υποενότητες. Μπορούμε να εργαστούμε σε ομάδες, αφού διαλέξουμε πρώτα ποια ενότητα θέλουμε να μελετήσουμε. Οι δραστηριότητες που θα δημιουργήσετε θα τοποθετηθούν κάτω από την κύρια ενότητα του μαθήματος εδώ, ώστε να μπορούν όλοι οι μαθητές να παίξουν το παιχνίδι και να υποβάλλουν την φωτογραφία οθόνης για να βαθμολογηθούν στις εργασίες που φτιάξατε οι ίδιοι κι οι συμμαθητές σας.
Επίσης, θα αναρτηθούν στις ομάδες συζητήσεων στα ανάλογα θέματα, θα γράψετε σχόλια αξιολόγησης σε δύο συμμαθητές σας, ή ομάδες συμμαθητών σας όπου θα εκφράσετε τη γνώμη σας για το τί μάθατε, αν ήταν κατανοητός ο τρόπος και η δραστηριότητα που διάλεξαν για να σας διδάξουν το περιεχόμενο της ενότητας που διάλεξαν και πόσο ωφεληθήκατε από τη συγκεκριμένη εργασία.
Το βίντεο βρίσκεται εδώ:
2. Θα εργαστούμε σε 5 υπο-ενότητες:
a. Μελετούμε τη Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, από πόσα μέρη αποτελείται και σε ποια στάδια της ζωής του Χριστού αναφέρεται κάθε τμήμα της - Βρίσκουμε πληροφορίες και δημιουργούμε μία δραστηριότητα για να την καταλάβουμε και να την διδάξουμε και στους συμμαθητές μας. β. Μελετούμε πώς φτιάχνεται το πρόσφορο και τί συμβολίζει το ίδιο και η σφραγίδα που έχει πάνω του. Δημιουργούμε με τις πληροφορίες μία δραστηριότητα που μας βοηθάει να εμπεδώσουμε όσα μας μαθαίνει για τη Θεία Κοινωνία. γ. Μαθαίνουμε τί σημαίνουν τα Δίπτυχα, τί είναι, πώς συμπληρώνονται, μαθαίνουμε με δραστηριότητες πώς να τα συμπληρώνουμε. δ. Μαθαίνουμε γιατί ο ιερέας φοράει τα άμφια και τί σημαίνει καθένα από αυτά μέσα από δραστηριότητες που διαλέγουμε για να μάθουμε πιο παραστατικά τη σημασία τους. ε. Μαθαίνουμε τον χώρο του Ναού, τί σημαίνει κάθε μέρος του και με ποιο τρόπο τοποθετούνται οι εικόνες μέσα από ανάλογες δραστηριότητες που μας βοηθούν να καταλάβουμε τη σημασία τους. Συμπεράσματα που προκύπτουν από τη σύγχρονη Θεία Λειτουργία για τις ομοιότητες και διαφορές με την πρωτοχριστιανική Ευχαριστιακή Σύναξη και την σημασία και προσφορά της στη ζωή του ορθόδοξου χριστιανού σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο, σε τωρινό και αιώνιο χρόνο θα αναρτηθούν στις ομάδες συζητήσεων του μαθήματος και θα δημοσιευτούν στη διαδικτυακή εφημερίδα των Θρησκευτικών μας.
Σας παραθέτουμε ένα διαδικτυακό πίνακα με γνώμες μαθητών μας παρελθόντων ετών.