Επιστημονικά ευρήματα για τη σχέση δίαιτας-υγείας

5 Λίπη

pstrong5./strong strongΈλεγχος της κατανάλωσης λιπών. /strong/ppΤα λίπη προμηθεύουν τον οργανισμό με ενέργεια και τα απαραίτητα λιπαρά οξέα, μερικά από τα οποία βοηθούν στην απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών (A, D, E, K). strongΗ κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ορισμένων λιπών/strong, όμως, εγκυμονεί κινδύνους για την ανάπτυξη διατροφοεξαρτώμενων παθήσεων, κυρίως strongκαρδιαγγειακών/strong. Τέλος, η κατανάλωση λίπους συνδέεται άμεσα με την αύξηση του βάρους. /ppΗ ποσότητα λιπών που χρειάζεται το κάθε άτομο, για μια ισορροπημένη διατροφή, εξαρτάται από τις ανάγκες του σε ενέργεια. Ο WHO συνιστά ότι σε μια υγιεινή δίαιτα το strongποσό της ενέργειας που προέρχεται από τα λίπη δεν πρέπει να ξεπερνά το 30% της συνολικής ημερήσιας ενέργειας/strong. Υπάρχουν strongτρεις κύριοι τύποι λιπών: κορεσμένα, μονοακόρεστα, και πολυακόρεστα/strong. Τα κορεσμένα λίπη δεν πρέπει να παρέχουν περισσότερο από το 10% της ολικής ημερήσιας ενέργειας. Τα πολυακόρεστα πρέπει να συνεισφέρουν κατά 7% στην συνολική ενέργεια. Η εξισορρόπηση των λιπών πρέπει να επιτυγχάνεται με τα μονοακόρεστα. Οι λιπαρές τροφές, συνήθως, περιέχουν ένα μίγμα όλων των τύπων αλλά σε ποικίλες αναλογίες, έτσι περίπου μισή ποσότητα ημερησίως συνιστάται να προέρχεται από μονοακόρεστα λίπη και η άλλη μισή από μίγμα πολυακόρεστων και κορεσμένων. /ppstrongΜονοακόρεστα λιπαρά /strongβρίσκονται κυρίως στο ελαιόλαδο, το κραμβέλαιο, το φουντουκέλαιο και στο αβοκάντο. Τα έλαια με υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα βοηθούν στη strongδιατήρηση του επιπέδου της προστατευτικής υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης HDL χοληστερόλης/strong. /ppΤα strongκορεσμένα λιπαρά/strong βρίσκονται κυρίως σε τροφές ζωικής προέλευσης, όπως το λαρδί, το κρέας και τα προϊόντα του, το γάλα και τα γαλακτοκομικά και μερικές μαργαρίνες φυτικής προέλευσης, ιδιαίτερα αυτές που παραμένουν σκληρές στη θερμοκρασία δωματίου. Πολλά αρτοσκευάσματα είναι πηγές κορεσμένων λιπαρών. strongΜεγάλη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών συνδέεται ισχυρά με υψηλά επίπεδα της εν δυνάμει βλαβερής LDL χοληστερόλης και της συνολικής χοληστερόλης /strongτου ορού του αίματος. Μερικά κορεσμένα λιπαρά αυξάνουν τον κίνδυνο της θρόμβωσης, οδηγώντας σε εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα του μυοκαρδίου. /ppΤα strongπολυακόρεστα λιπαρά/strong προέρχονται από δυο κύριες πηγές: φυτά και έλαια ψαριών. Μερικά είναι απαραίτητα για τον άνθρωπο γιατί δεν μπορεί να τα συνθέσει το σώμα. Μια ομάδα, τα strongω-6/strong strongλιπαρά οξέα/strong, βρίσκονται στα έλαια που εξάγονται από το ηλιοτρόπιο, το καλαμπόκι, τη σόγια, και τον βαμβακόσπορο. Αυτά συμβάλλουν στην απορρόφηση των αντιοξειδωτικών (βιταμίνης Ε και καροτενοειδών) και των λιποδιαλυτών βιταμινών και προκαλούν strongμείωση στο επίπεδο της LDL χοληστερόλης/strong. Αν προσλαμβάνονται σε πολύ μεγάλες ποσότητες, ωστόσο, πιθανόν να μειώνουν και το επίπεδο της προστατευτικής HDL χοληστερόλης. Υπερκατανάλωση πολυακόρεστων λιπαρών συνδέεται με την παρουσία μεγάλων ποσοτήτων ελευθέρων ριζών που προκύπτουν από την αυτοξείδωση τους (εξαιτίας της χημικής δομής τους). Έτσι το συνιστώμενο ποσοστό πολυακόρεστων είναι 7% της συνολικής ενέργειας και τουλάχιστο το 1/6 από αυτό να προέρχεται από ψάρια. /ppΗ δεύτερη ομάδα πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, τα strongω-3 λιπαρά οξέα/strong, προέρχονται από έλαια ψαριών όπως η ρέγκα, το σκουμπρί, η πέστροφα, και οι σαρδέλες. Μελέτες έχουν δείξει ότι κατανάλωση δυο περίπου φορές την εβδομάδα λιπαρών ψαριών μειώνει τον κίνδυνο καθίζησης των ερυθρών αιμοσφαιρίων και τον σχηματισμό θρόμβων και, ως εκ τούτου, μειώνει τον κίνδυνο της θρόμβωσης, εγκεφαλικού επεισοδίου ή εμφράγματος του μυοκαρδίου. Τα λιπαρά ψάρια έχουν επίσης μια μικρή θετική επίδραση στη μείωση του επιπέδου της LDL χοληστερόλης. Επιπροσθέτως, έχουν μια σημαντική επίδραση στη μείωση των επιπέδων του αίματος σε τριγλυκερίδια, υψηλά επίπεδα των οποίων συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. strongΈτσι συχνή κατανάλωση λιπαρών ψαριών μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων με πολλούς τρόπους/strong. /ppΗ strongδιαιτητική/strong strongχοληστερόλη/strong, σαν αυτή που βρίσκεται στα αυγά, μπορεί να αυξήσει τη συνολική χοληστερόλη του ορού του αίματος και την LDL χοληστερόλη σε υγιή άτομα, αν καταναλωθεί σε μεγάλες ποσότητες. Η διαιτητική χοληστερόλη συνήθως επηρεάζει την χοληστερόλη του ορού δυσμενώς μόνο σε ευαίσθητα άτομα και αν προσληφθεί σε σημαντικές ποσότητες. Η ανταπόκριση του οργανισμού στην διατροφική χοληστερόλη είναι πολύ μικρότερη αυτής που προκαλείται από την πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών που βρίσκονται στο λαρδί, στο κρέας και τα προϊόντα του, στο πλήρες γάλα και τα γαλακτοκομικά και στις μαργαρίνες που γίνονται από υδρογονωμένα έλαια. strongΓια να μειωθούν στον πληθυσμό τα επίπεδα της χοληστερόλης στον ορό του αίματος είναι επομένως σημαντικό να τονισθεί η ανάγκη μείωσης κατανάλωσης κορεσμένων διαιτητικών λιπών/strong. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να μη επιμένουν υπερβολικά οι ειδικοί στην μείωση της κατανάλωσης αυγών που αποτελούν για τον οργανισμό μια φθηνή και αξιόλογη πηγή θρεπτικών συστατικών. /ppΈνας άλλος παράγοντας, τα strongtrans /strongstrongλιπαρά οξέα, /strongσχηματίζονται κατά την παρασκευή μαργαρινών, όταν φυτικά έλαια και ιχθυέλαια μετατρέπονται κατά την υδρογόνωση από υγρά σε στερεά στη θερμοκρασία δωματίου. Τα trans λιπαρά οξέα τείνουν να έχουν μια βιολογική δράση όμοια αυτής των κορεσμένων λιπαρών και έχουν συνδεθεί με αυξανόμενο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Τα υδρογονωμένα έλαια (πιθανόν παρόντα στις σκληρές μαργαρίνες ή τα εμπορικά μπισκότα και κέικ) προκαλούν αύξηση της LDL και μείωση της HDL χοληστερόλης στο αίμα. Πολλοί παραγωγοί γνωρίζουν το πρόβλημα και έχουν μειώσει το ποσοστό των trans λιπαρών στα προϊόντα τους ακολουθώντας άλλες διεργασίες (π.χ. ενζυμική διεστερεοποίηση). Ωστόσο, συνιστάται οι καταναλωτές να ενθαρρύνονται να ελέγχουν τις ετικέτες στις μαργαρίνες και να παίρνουν πληροφορίες γενικώς αν τα επεξεργασμένα προϊόντα περιέχουν trans λιπαρά οξέα. /ppΤα άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες λιπαρών τροφίμων παίρνουν μεγάλα ποσά ενέργειας και ο κορεσμός της όρεξης αργεί να έρθει (σε αντίθεση με την κατανάλωση αμυλούχων τροφίμων). Αυτή η παθητική υπερκατανάλωση οδηγεί σε αύξηση βάρους, ειδικά στα μη δραστήρια άτομα. Περιορίζοντας την πρόσληψη όλων των τύπων λιπαρών, περιλαμβανομένων και αυτών που περιέχονται στα προπαρασκευασμένα τρόφιμα, επιτυγχάνεται μειωμένη πρόσληψη ενέργειας και επομένως έλεγχος του βάρους. /p