Έννοιες και Όροι

Κατανόηση και διαχωρισμός μεταξύ του διαδικτύου και του Παγκόσμιου Ιστού

    Το διαδίκτυο (internet) αποτελείται από όλους τους υπολογιστές και τα δίκτυα που έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν μεταξύ τους με τη χρήση τηλεφώνου, οπτικών ινών, μικροκυμάτων, ασύρματης επικοινωνίας, δορυφόρου ή άλλου τύπου σύνδεσης παγκοσμίως. Το διαδίκτυο περιλαμβάνει προσωπικά, εμπορικά, κυβερνητικά και στρατιωτικά υπολογιστικά συστήματα. Οι κεντρικοί / βασικοί αγωγοί που συνδέουν ηπείρους, χώρες και μεγάλες πόλεις έχουν καθιερωθεί με τον όρο "κεντρική υποδομή του διαδικτύου".

    Οι υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο χρησιμοποιούν συγκεκριμένους κανόνες που ονομάζονται πρωτόκολλα και τα οποία καθορίζουν τις διαδικασίες για επικοινωνία. Το πρωτόκολλο που καθορίζει την επικοινωνία στο διαδίκτυο ονομάζεται "πρωτόκολλο ελέγχου μετάδοσης / πρωτόκολλο διαδικτύου" (TCP / IP ή Transmission Control Protocol / Internet Protocol).

    Ο παγκόσμιος ιστός (World Wide Web) ή WWW αποτελεί μέρος του διαδικτύου. Αποτελείται από διακομιστές, οι οποίοι αποθηκεύουν ηλεκτρονικές σελίδες που μπορούν να διαβαστούν από περιηγητές (browsers), όπως οι Mozilla, Netscape, Opera και Internet Explorer. Οι ιστοσελίδες με τη σειρά τους έχουν μια συγκεκριμένη μορφή, γνωστή ως HTML ή "Γλώσσα Σήμανσης Υπερκειμένου" (Hypertext Markup Language). Ένας περιηγητής είναι μια εφαρμογή που έχει τη δυνατότητα να διαβάσει, αλλά όχι να δημιουργήσει σελίδες.

Ορισμός και κατανόηση των όρων: HTTP, URL, Hyperlink, ISP, FTP

• HTTP: Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη ενότητα, ένα πρωτόκολλο είναι κανόνας επικοινωνίας. Η επικοινωνία μπορεί να πραγματοποιηθεί σε διάφορα στάδια. Το TCP/ IP είναι το πρωτόκολλο που ελέγχει το ρυθμό / ροή της επικοινωνίας. Κάθε συγκεκριμένος τύπος επικοινωνίας που πραγματοποιείται, χρειάζεται επιπλέον κανόνες που καθορίζουν πώς θα πραγματοποιηθεί. Οι διαδικασίες με τις οποίες μεταδίδονται οι σελίδες με τη μορφή HTML στο διαδίκτυο, καθορίζονται από ένα άλλο πρωτόκολλο που ονομάζεται HTTP ή αλλιώς "πρωτόκολλο μετάδοσης υπερκειμένου" (HyperText Transfer Protocol).
• FTP: Ένα από τα χαρακτηριστικά του διαδικτύου είναι η δυνατότητα λήψης αρχείων από ιστοσελίδες. Η λήψη των αρχείων προϋποθέτει τη χρήση ενός άλλου πρωτοκόλλου που ονομάζεται FTP ή "πρωτόκολλο μεταφοράς αρχείων" (File Transfer Protocol).
• URL: Κάθε ιστοσελίδα έχει μία μοναδική διεύθυνση που ονομάζεται URL ή "Uniform Resource Locator". Κάποιες φορές αναφέρεται και ως "διεύθυνση της σελίδας". Αυτή η δομή των URLs θα σχολιαστεί σε επόμενη ενότητα. Προκειμένου να υπάρξει πρόσβαση σε μια ιστοσελίδα, θα πρέπει ο χρήστης να πληκτρολογήσει το URL στο παράθυρο της αναζήτησης και έπειτα να πατήσει ENTER ή Search.

• Hyperlink: Οι υπερσύνδεσμοι είναι δεσμοί που συνδέονται με κείμενα και γραφικά σε ιστοσελίδες και σε έγγραφα και οι οποίοι βοηθούν να γίνεται απευθείας μετάβαση σε άλλη ιστοσελίδα, χωρίς να χρειαστεί να πληκτρολογηθεί το URL. Κείμενο που σχετίζεται με υπερσύνδεσμο, έχει καθιερωθεί να εμφανίζεται σε μπλε, υπογραμμισμένο φόντο. Για να ενεργοποιηθεί ο υπερσύνδεσμος, πρέπει να γίνει "κλικ" στο κείμενο ή το γραφικό της ιστοσελίδας. Ο περιηγητής έχει τη δυνατότητα να ερμηνεύει τον υπερσύνδεσμο, να εντοπίζει και στη συνέχεια να εμφανίζει τη σελίδα αυτόματα.
• ISP: Για πρόσβαση στο διαδίκτυο χρειάζονται συγκεκριμένα πράγματα:

α) ένας υπολογιστής,

β) τηλεφωνική σύνδεση,

γ) διαμορφωτής - αποδιαμορφωτής (modem),

δ) λογισμικό πλοήγησης εγκατεστημένο στον υπολογιστή, και τέλος

ε) ένα λογαριασμό σε ISP.

Για προσβαση στην κεντρική υποδομή του διαδικτύου είναι αναγκαία η σύνδεση με έναν οργανισμό που ήδη έχει. Υπάρχουν ειδικές επιχειρήσεις που έχουν ως σκοπό να προμηθεύουν με συνδέσεις στο διαδίκτυο ιδιώτες και μικρούς οργανισμούς. Αυτές οι επιχειρήσεις ονομάζονται προμηθευτές υπηρεσιών διαδικτύου ή ISPs (Internet Service Providers). Προς κάποια αμοιβή, χορηγούν σύνδεση μεταξύ υπολογιστή και της κεντρικής υποδομής. Οι ISPs ποικίλλουν ως προς τη τιμή και τη ποιότητα. Η ποιότητα αναφέρεται στο πόσο εύκολα γίνεται η εγκατάσταση της σύνδεσης και όταν πλέον εγκατασταθεί η σύνδεση, πόσο γρήγορη θα είναι.

Δομή και σύνθεση μιας δικτυακής διεύθυνσης

    Μια διαδικτυακή διεύθυνση αποτελείται από ένα σύνολο στοιχείων που χωρίζονται με τελείες. Αναφέρονται ως παραδείγματα: www.clamwin.com, www.mozilla.com, www.ubuntulinux.org, www.icdlafrica.org.
Το πρώτο μέρος είναι το όνομα του διακομιστή και το τελευταίο ονομάζεται ζώνη πεδίου ανωτέρου επιπέδου. Μερικές ζώνες ανωτέρου επιπέδου όπως για παράδειγμα: .com, .net και .org αποτελούν διεθνείς ζώνες αφού δε σχετίζονται με κάποια συγκεκριμένη χώρα. Κάποιες φορές ωστόσο, σχετίζονται με κάποια χώρα: .uk (Αγγλία), .za (Νότια Αφρική), .ke (Κένυα), .au (Αυστραλία), .ca (Καναδάς), και .fr (Γαλλία), gr (Ελλάδα). Οι περισσότεροι οργανισμοί στις Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν διεθνείς ζώνες ανωτέρου επιπέδου τα: .com, .org, .net. Υπάρχουν και μερικά νεώτερα, όπως: biz και info.
    Κάποιες χώρες συνδέουν το επόμενο επίπεδο με κάποιον οργανισμό. Για παράδειγμα στη Νότια Αφρική υπάρχουν: .co.za (εμπορικοί οργανισμοί), .org.za (μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί), .ac.za (ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα), .gov.za (κυβερνητικά τμήματα).
Το τμήμα της διεύθυνσης που ακολουθεί το όνομα του διακομιστή είναι γνωστό ως πλήρες όνομα πεδίου. Επομένως, στη διεύθυνση www.amazon.com, ο διακομιστής www ενώνεται με το πλήρες όνομα πεδίου .amazon.com. όπως πολλοί άνθρωποι έχουν το ίδιο όνομα, έτσι γίνεται και με πολλούς διακομιστές. Για την ακρίβεια, οι περισσότεροι διακομιστές στο διαδίκτυο ονομάζονται www. Ωστόσο, κάθε συνδυασμός διακομιστή και ονόματος πεδίου πρέπει να είναι μοναδικός. Όταν πληκτρολογείται ένα URL στο πλαίσιο της αναζήτησης, ο περιηγητής προσθέτει και ένα ακόμα τμήμα, το http:// για να δηλώσει ότι χρησιμοποιείται το πρωτόκολλο http. Μία ολοκληρωμένη διεύθυνση έχει την εξής μορφή: http://www.google.co.za.
    Επίσης, υπάρχει και η δυνατότητα πρόσβασης σε μια ιστοσελίδα όπου μπορεί να γίνει λήψη αρχείων με τη χρήση πρωτοκόλλου μεταφοράς αρχείων (file transfer protocol / FTP). Σε αυτή την περίπτωση η διεύθυνση θα έχει την εξής μορφή: ftp://svr5.fileaway.co.za και μεταφράζεται ως εξής:

1. γίνεται χρήση FTP
2. το όνομα του διακομιστή είναι svr5
3. το όνομα πεδίου είναι το fileaway.co.za, που πρόκειται για την περιοχή της Νοτίου Αφρικής.

    Ένας ιστοχώρος / ιστοτόπος αποτελείται από έναν αριθμό ιστοσελίδων. Μια ιστοσελίδα (web page) αποτελεί ένα αντικείμενο που αποθηκεύεται κάτω από ένα συγκεκριμένο όνομα σε έναν ιστοτόπο. Συχνά, είναι αναγκαίο να γίνει αναζήτηση με συγκεκριμένη σελίδα προκειμένου να βρεθούν πληροφορίες. Για παράδειγμα: http://www.galactic-info.ac.za/starclusters.htm.

    Αν δεν εισαχθεί το όνομα της σελίδας, ο περιηγητής υποθέτει πως πρόκειται για έναν κατάλογο (index.htm ή index.html). Aν για παράδειγμα ο χρήστης πληκτρολογήσει το URL www.galactic-info.ac.za, ο περιηγητής θα υποθέσει πως πρόκειται για www.galactic-info.ac.za/index.htm.

Τι είναι ένας περιηγητής ιστού και για ποιο λόγο χρησιμοποιείται

    Ένας περιηγητής έχει τον πολύ καθορισμένο σκοπό, να εντοπίζει αρχεία με τη χρήση του URL και να εμφανίζει το περιεχόμενό τους στην οθόνη. Μερικοί περιηγητές είναι οι Mozilla, Internet Explorer, Opera και Netscape.

    Παρόλο που οι περιηγητές έχουν πολύ συγκεκριμένο σκοπό, μπορούν να έχουν πολλά επιμέρους χαρακτηριστικά που βελτιώνουν τη χρήση τους. Στα χαρακτηριστικά αυτά περιλαμβάνονται:

• Πλοήγηση ανάμεσα σε ιστοσελίδες. Πολλές φορές χρησιμοποιείται ο όρος «σερφάρισμα στον ιστό».
• Καταγραφή των ιστοσελίδων που έχουν χρησιμοποιηθεί.
• Καταχώρηση σημαντικών ιστοσελίδων.
• Επιλογή εμφάνισης ή μη γραφικών. Τα γραφικά δίνουν συχνά την αίσθηση ότι ο υπολογιστής λειτουργεί πολύ αργά.
• Ενίσχυση επιπέδων/μορφών ασφάλειας και προσωπικών δεδομένων.
• Αποκλεισμός εμφάνισης των cookies. Τα cookies είναι πληροφορίες από ιστοσελίδες που αποθηκεύονται τοπικά στο σκληρό δίσκο. Συνήθως χρησιμοποιούνται για να θυμούνται συκεκριμένες προτιμήσεις του χρήστη στις ιστοσελίδες αυτές, αλλά μπορούν όμως και να στέλνουν πληροφορίες που αφορούν τον χρήστη πίσω στον server στον οποίο γίνεται η πρόσβαση.
  
• Αλλαγή της εμφάνισης των δεδομένων με διάφορους τρόπους.

Τι είναι μια μηχανή αναζήτησης και για ποιο λόγο χρησιμοποιείται

    Μια μηχανή αναζήτησης είναι ένας ειδικός τύπος ιστοτόπου, σκοπός της οποίας είναι να βοηθήσει τους χρήστες να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που βρίσκονται καταχωρημένες στο διαδίκτυο. Όπως για παράδειγμα το Goοgle και το Altavista. Οι μηχανές αναζήτησης χρησιμοποιούν λέξεις-κλειδιά και εξειδικευμένες τεχνικές για να εντοπίσουν ιστοτόπους στους οποίους αναφέρονται αυτές οι λέξεις. Τα αποτελέσματα της έρευνας εμφανίζονται στην οθόνη ως υπερσύνδεσμοι (links). Επιλέγοντας τον υπερσύνδεσμο, γίνεται απευθείας σύνδεση σ’ αυτές τις ιστοσελίδες. Συχνά, οι μηχανές αναζήτησης επιτρέπουν στο χρήστη να προσθέτει επιπλέον περιορισμούς στα αποτελέσματα της έρευντας. Για παράδειγμα:
• Εμφάνιση μόνο ιστοσελίδων που περιέχουν τις συγκεκριμένες λέξεις-κλειδιά που έχουν χρησιμοποιηθεί.
• Εμφάνιση όλων των ιστοσελίδων που περιέχουν οποιαδήποτε από τις λέξεις-κλειδιά που έχουν χρησιμοποιηθεί.
• Εμφάνιση ιστοσελίδων που περιέχουν μια συγκεκριμένη φράση.
• Εμφάνιση μόνο αγγλικών (ή κάποιας άλλης γλώσσας) ιστοσελίδων.
• Περιορισμός της έρευνας σε ιστοσελίδες που έχουν ανανεωθεί μέσα σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
• Αποκλεισμός ιστοσελίδων που περιέχουν συγκεκριμένες λέξεις.

    Παρόλο που οι μηχανές αναζήτησης είναι πολύ ικανές στο να εντοπίζουν ιστοσελίδες που σχετίζονται με λέξεις-κλειδιά, δεν εξασφαλίζουν την ακρίβεια ή την ισχύ των δεδομένων. Αν και υπάρχουν τεράστια ποσά αξιόπιστων και χρήσιμων πληροφοριών στο διαδίκτυο, υπάρχουν συγχρόνως και πολλές που είναι παρωχημένες, ανακριβείς και επίτηδες αποπροσανατολιστικές.

Κατανόηση των όρων cookie και cache

Cookies: Οι ιστοσελίδες συνήθως χρησιμοποιούν γραφικά. Συχνά χρειάζεται να γνωρίζουν συγκεκριμένα στοιχεία για τις προτιμήσεις του χρήστη ή να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν αλλαγές στον τρόπο εμφάνισης της ιστοσελίδας.
Προκειμένου να το καταφέρουν αυτό, αποθηκεύουν τοπικά πληροφορίες στον υπολογιστή του χρήστη όταν επισκέπτεται μια ιστοσελίδα. Αυτές οι πληροφορίες ονομάζονται cookies.
Οι περιηγητές ελέγχουν σε κάποιο βαθμό τα cookies. Μπορούν να ρυθμιστούν έτσι ώστε να αποκλείουν όλα τα cookies ή να επιτρέπουν cookies μόνο από αξιόπιστες ιστοσελίδες ή να επιτρέπουν τη λήψη όλων.

Cache: Επειδή οι ιστοσελίδες συχνά περιέχουν πολλά γραφικά, μπορεί να χρειαστεί αρκετός χρόνος μέχρι να γίνει η λήψη τους. Προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία της πρόσβασης σε ιστοσελίδες, ο περιηγητής μπορεί να χρησιμοποιήσει μια προσωρινή μνήμη. Πρόκειται για περιεχόμενο που αποθηκεύεται για μελλοντική χρήση, προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες.
Ο περιηγητής την χρησιμοποιεί προκειμένου να αποθηκεύσει ιστοσελίδες στις οποίες είχε γίνει πρόσβαση στο παρελθόν. Αν ο χρήστης ανατρέξει σε μια από αυτές τις σελίδες, ο περιηγητής δεν την ψάχνει στο διαδίκτυο, αλλά την ανασύρει από την προσωρινή μνήμη. Για να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί αυτή η προσωρινή μνήμη, πρέπει να καθοριστεί για πόσο καιρό πρέπει να αποθηκεύονται οι ιστοσελίδες. Οι τρέχουσες σελίδες ανανεώνονται κατά καιρούς, ώστε να ανανεώνεται και η μνήμη. Υπάρχουν κάποια προγράμματα που ονομάζονται «επιταχυντές του ιστού» και τα οποία επιταχύνουν τη λειτουργία των περιηγητών. Και αυτά τα προγράμματα χρησιμοποιούν τη προσωρινή μνήμη, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Αναμένουν τις ιστοσελίδες που πιθανόν να χρησιμοποιήσει ο χρήστης, βάσει των ιστοσελίδων που κατά καιρούς έχει χρησιμοποιήσει. Όσο ώρα ο χρήστης βρίσκεται σε μια ιστοσελίδα, ο επιταχυντής ιστού φορτώνει αυτές τις πιθανές ιστοσελίδες στη μνήμη, ώστε να είναι έτοιμες για άμεση χρήση.