Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί κι η άποψη του ρήτορα Γοργία 4 για την τραγωδία:

Τραγωδία εστίν απάτη γινομένη δια μύθων και παθών, ων ο τε

απαντήσας δικαιότερος του μη απαντήσαντος ο τε απατηθείς

σοφώτερος του μη απατηθέντος. Ευάλωτον γαρ υφ’ ηδονής λόγων το

μη αναίσθητον.

Έτσι η Τραγωδία δεν είναι μια ψυχαγωγία αλλά ένα μέσο ηθικής ανύψωσης γιατί μεταφέρει

το θεατή απ’ τον πραγματικό καθημερινό κόσμο που ζει και που τις πιο πολλές φορές το δίκιο του δεν

ικανοποιείται, σε έναν κόσμο υψηλότερο και ιδανικότερο που αργά ή γρήγορα το κακό τιμωρείται και

λάμπει η θεϊκή δικαιοσύνη φέρνοντας την ηθική βελτίωση του ανθρώπου. Και για το λόγο αυτό οι

Αρχαίοι Έλληνες το από Σκηνής παριστάμενο δράμα το λέγαν Διδάσκειν.

Εδώ δεν πρέπει να παραβλέψουμε και την άποψη για την Τραγωδία του μεγάλου των Γαλλικών

γραμμάτων, Jean Anoyilh που μας λέει :

Η Τραγωδία είναι σαφής και ξεκουράζει, είναι άψογη. Δεν έχει καμιά σχέση με το μελόδραμα - με

παλιάνθρωπους, με κυνηγημένες παρθένες, με εκδικητές, με ξαφνικές αποκαλύψεις και μετάνοιες της

τελευταίας στιγμής. Ο θάνατος, στο μελόδραμα, είναι στ’ αλήθεια φριχτός, γιατί δεν είναι αναπόφευκτος.

. . Στην Τραγωδία τίποτε δεν είναι αμφίβολο κι η μοίρα καθενός είναι γνωστή. Αυτό μας καθησυχάζει.

Μέσα σε μια Τραγωδία αναπτύσσεται ένα είδος συναδελφικής αλληλεγγύης μεταξύ των χαραχτήρων. Ο

φονιάς είναι τόσο αθώος όσο και το θύμα. Όλα εξαρτώνται απ’ το ρόλο που παίζεις. Η Τραγωδία

ξεκουράζει γιατί η ελπίδα, αυτό το σφαλερό κι απατηλό πράγμα, δεν παίζει κανένα ρόλο σ’ αυτή. Δεν

υπάρχει καμιά ελπίδα. Είσαι παγιδευμένος. Όλος ο ουρανός έχει πέσει πάνω σου και το μόνο που

μπορείς να κάνεις είναι να κραυγάσεις. Μη με παρεξηγείτε. Είπα να κραυγάσεις, δεν είπα να βογκήξεις,

να κλάψεις, να παραπονεθείς. Αυτό δε μπορείς να το κάνεις. Μπορείς όμως να φωνάξεις δυνατά.

Μπορείς να κάνεις να ειπωθούν όλα όσα ποτέ φαντάστηκες πως θα ήσουν ικανός να πεις - ή ποτέ δεν

είχες αντιληφθεί πως τα είχες μέσα σου για να τα εκφράσεις. Και δεν τα λες αυτά γιατί θα έχεις κάποιο

κέρδος αν τα πεις. Το ξέρεις καλά πως δεν είναι έτσι. Τα λες για να τα πεις. Τα λες γιατί μαθαίνεις ένα

σωρό πράγματα απ’ αυτά.

(Antigone, 1942)

Kι ο Goethe μας λέει :

Ακόμα κι οι ευγενικοί Έλληνες που ξέραν τόσο καλά να απεικονίζουν ηρωικούς χαραχτήρες, δεν το

θεωρούσαν υποτιμητικό να κάνουν τους ήρωές τους να κλαίνε όταν αυτοί δοκιμάζαν μια τόσο μεγάλη

αγωνία. Λέγαν: Ευγενείς είναι οι άνθρωποι που μπορούν να κλάψουν. Μακριά από με όσοι έχετε στεγνή

καρδιά και στεγνά μάτια. Καταραμένος ο καλότυχος που βλέπει τον κακότυχο σαν θέαμα.

(Εκλεκτικές Συγγένειες - Die Wahlwerwandtschaften, 1809)

Πολλοί είναι εκείνοι που επιχειρήσαν να δώσουν κάποιον ορισμό, θα λέγαμε, της τραγωδίας.

Άλλοι το πετύχαν κι άλλοι όχι. Το γεγονός πάντως είναι πως ολόκληρο τον λογοτεχνικό κόσμο όλων

των εποχών απασχόλησε αυτό το εκπληκτικό δημιούργημα του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Έτσι ο

Βυζαντινός σχολιαστής Διομήδης θέλοντας κι αυτός να δώσει τη δική του άποψη λέει : (Η τραγωδία)

αφηγείται την κακοδαιμονία ηρώων ή ημιθέων.

Ο Sidney λέει στην Απολογία του για την ποίηση:

. . . . . . . η υψηλή κι έξοχη τραγωδία που ανοίγει τα μεγαλύτερα τραύματα και δείχνει τις πληγές

σκεπασμένες με υφάδια, που κάνει τους βασιλιάδες να φοβούνται και τους τυράννους να εκδηλώνουν τις

τυραννικές τους διαθέσεις, που διεγείροντας το θαυμασμό και τη συμπόνια μας, μας διδάσκει την

αβεβαιότητα του κόσμου αυτού καθώς και πόσο σαθρά είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία χτίζονται οι

χρυσωμένες στέγες.

Ας παραθέσουμε όμως και διάφορες άλλες κρίσεις κι ορισμούς για το αριστουργηματικό αυτό

λογοτεχνικό είδος :

4

Γοργίας : Σοφιστής και ρήτορας απ’ το Λεόντιο της Σικελίας, σύγχρονος του Πρωταγόρα (483-388 π.Χ.). Δίδαξε ρητορική και

φιλοσοφία στην Αθήνα και πέθανε στη Λάρισα.