Ας γνωρίσουμε τώρα τα κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας.
Δώστε ιδιαίτερη προσοχή γιατί θα σας είναι ιδιαίτερα χρήσιμα κατά την πορεία των μαθημάτων.
Τι ακριβώς θα κάνουμε:
Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός εννοιολογικού χάρτη που θα παρουσιάζει τα κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας , θα τα ερμηνεύει και θα παρέχει πιθανόν και οπτικές πληροφορίες όπου είναι δυνατόν.
Η επιλογή του εργαλείου κατασκευής του χάρτη είναι δική σας. Μπορείτε μεσω του Synergo ή εναλλακτικά μεσω του Cmap.
Δείτε πληροφορίες για το Cmap στην επόμενη οθόνη.
Κατά ποιον μέρη τραγωδίας
Μύθος: η υπόθεση του έργου, το ‘σενάριο’ (προέλευση κυρίως μυθολογική αλλά και ιστορική). Από που αντλούσαν τις υποθέσεις των έργων οι ποιητές;
Ήθος: ο χαρακτήρας του ήρωα, ψυχικός κόσμος, σκέψεις, συναισθήματα κ.λπ.( Τι σημαίνει 'τραγικός ήρωας' ;)
Λέξη: τα εκφραστικά μέσα, το ύφος του δράματος ( σε ποια αρχαία διάλεκτο είναι γράμμενα τα έργα που διασώζονται;)
Διάνοια: οι ιδέες των ηρώων, οι τρόποι έκφρασής τους (τι είναι τα γνωμικά;)
Μέλος: η μουσική που συνόδευε το έργο ( Μας έχει διασωθεί;)
Όψη: τα σκηνικά και τα κοστούμια ( πώς ντύνονταν οι ηθοποιοί, ο χορός, τι απεικόνιζε η εξωτερική οψη των σκηνικών;)
Σύμφωνα με τον Λιγνάδη, ο Αριστοτέλης στην Ποιητική του απαριθμεί έξι
στοιχεία που χαρακτηρίζουν το ποιόν της τραγωδίας. Είναι ο μύθος, το
ήθος, η διάνοια, η λέξις, το μέλος και η
όψις. Ο μύθος είναι η υπόθεση του, αυτό που λέμε εμείς υπόθεση. Η λέξις
είναι αυτό που λέμε η γλωσσική και ποιητική μετρική διατύπωση, η έκφραση
γενικότερα. Το ήθος είναι ο χαρακτήρας, η όψις είναι αυτό που
βλέπουμε στον υποκριτή (σκευή, προσωπείο και ενδυμασία) και ίσως η
σκηνογραφία. Η διάνοια είναι η περιουσία των ιδεών που έχει ένα κείμενο
και το μέλος είναι η μουσική του τα τραγούδια του. Από αυτά, λέει ο Αριστοτέλης
στην Ποιητική, μέγιστον είναι η των πραγμάτων σύστασις και εδώ
δημιουργείται ένα θέμα. Οι περισσότεροι φιλόλογοι λένε ότι η των πραγμάτων
σύστασις είναι ο μύθος, δηλαδή το θέμα που παίρνει ο ποιητής για να το κάνει
θεατρικό έργο. Η άποψη του Λιγνάδη όμως είναι ότι εφόσον μιλάει για σύσταση
πραγμάτων χωρίς να επαναλαμβάνει τη λέξη μύθος, η σύσταση πραγμάτων είναι αυτό
που μπορεί ένας σκηνοθέτης να το καταλάβει πολύ εύκολα: Η σύσταση των πραγμάτων
είναι το έργο και ολοκληρώνεται μέσα στη φύση του είδους που υπηρετεί. Ο ποιητής
μπορεί να βάλει στο χαρτί του τα πάντα, την πλοκή, τα ήθη, τη διάνοια, τα λόγια,
τα μέτρα, τους ρυθμούς και το μέλος. Εκείνο όμως που σύμφωνα με τον Λιγνάδη δεν
μπορεί να βάλει στο χαρτί είναι η φωνή και η κίνηση. Αυτά μπορεί να τα εννοεί
και να τα αναπαριστάνει ο αναγνώστης στην άπειρη φαντασία του κατ’ ατομική
δυνατότητα, αλλά εκείνος που τα βλέπει και τα ακούει ως κοινός συνολικά
αποδέκτης είναι ο θεατής. Η τέχνη του ποιητή τελειώνει εκεί που αρχίζει η τέχνη
του υποκριτή. Το ποιητικόν ζώον πραγματώνει τον προορισμό της ενδελέχειάς
του, που είναι η παράσταση.