"Επιμόρφωση στην Πρόληψη & Αντιμετώπιση Φαινομένων Σχολικής Βίας & Εκφοβισμού" για Διευθυντές Σχολικών Μονάδων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Μια ανησυχητική πραγματικότητα στο σύγχρονο σχολικό περιβάλλον είναι η αυξητική τάση των προβλημάτων συμπεριφοράς των μαθητών και η εμφάνιση φαινομένων επιθετικότητας και βίας. Τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στο δημοτικό και στο γυμνάσιο και μειώνονται στο λύκειο. Οι μισοί από τους μαθητές θύματα βίας δεν αναφέρουν το γεγονός, ενώ οι υπόλοιποι το αποκαλύπτουν σε φίλους τους και λιγότερο στους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς τους.

Τα εκπαιδευτικά παρεμβατικά προγράμματα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων συμπεριφοράς εφαρμόζονται κυρίως σε τρία επίπεδα:

α) σε ατομικό επίπεδο, μέσω εξατομικευμένων παρεμβάσεων,

β) σε επίπεδο τάξης και

γ) σε επίπεδο συστήματος ολόκληρης της σχολικής κοινότητας, μέσω της εφαρμογής μιας σχολικής πρακτικής για την πρόληψη και αντιμετώπιση των προβλημάτων ή διαταραχών (Rigby, 2004).

Ο/Η Διευθυντής/ρια της σχολικής μονάδας μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των φαινομένων σχολικής βίας κι εκφοβισμού. Πιο συγκεκριμένα, ο/η διευθυντής/ρια μπορεί:

Να αναπτύξει κλίμα συνεργασίας με τους μαθητές και να διασφαλιστεί ότι κάθε εκπαιδευτικός ή μαθητής έχει τη δυνατότητα να εκφράζεται ελεύθερα, ενώ παράλληλα του παρέχονται ευκαιρίες εκτόνωσης μέσω της συμμετοχής σε συζητήσεις για θέματα βίας ή τη διοργάνωση εκδηλώσεων (πολιτιστικών, αθλητικών κ.ά.).

Να φροντίσει για την υλοποίηση και εφαρμογή προγραμμάτων που αναπτύσσουν στους μαθητές την αυτοεκτίμηση, την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, τη γνώση και ικανότητα έκφρασης των δικαιωμάτων τους και τους εκπαιδεύουν σε στρατηγικές και τεχνικές ελέγχου της συμπεριφοράς, των συναισθημάτων τους, τους εξασκούν στην απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων και τους εκπαιδεύουν στην ενσυναίσθηση και στην ικανότητα κατανόησης του τρόπου σκέψης του άλλου και συμμετοχικής επίλυσης προβλημάτων (Μόττη-Στεφανίδη & συν., 2004).

Να διασφαλίσει τη σαφήνεια των σχολικών κανόνων και των ορίων, μέσω προγραμμάτων ή δραστηριοτήτων. Οι σχολικοί κανόνες που εφαρμόζονται είναι σημαντικό να απορρέουν από τη φυσική εσωτερική λειτουργία του σχολείου, να διατυπώνονται και να γνωστοποιούνται σ’ όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας και να αναθεωρούνται με την πάροδο του χρόνου, όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο (Mayer, 1995, Μαυρογιώργος, 1995).

Να παρεμβαίνει  στις δράσεις που ενισχύουν την επιτήρηση όλων των σχολικών χώρων.

Να φροντίζει για την εφαρμογή προγραμμάτων ενδοσχολικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σχετικά με την κατανόηση της αποκλίνουσας συμπεριφοράς στο χώρο του σχολείου, την αξιολόγηση και την αντιμετώπισή της. Οι εκπαιδευτικοί είναι απαραίτητο να εκπαιδευτούν να μη λειτουργούν αυτόνομα στη σχολική τάξη, αλλά ως μέλος μίας διεπιστημονικής ομάδας που θα περιλαμβάνει το Διευθυντή, τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς, αλλά και τους ειδικούς επιστήμονες.

Οι παρεμβάσεις στο χώρο του σχολείου που αποσκοπούν στη μείωση του σχολικού εκφοβισμού επιβάλλεται να μην στοχεύουν μόνο σε ατομικό επίπεδο, αλλά να ακολουθείται η συστημική προσέγγιση που περιλαμβάνει όλα τα επίπεδα που κινούνται τα παιδιά, δηλαδή το σχολείο, την οικογένεια και την κοινότητα (Espelage & Swearer, 2003).

Για τους παραπάνω λόγους τα μέλη ΠΟΔΠ της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφερειακής Ενότητας Καβάλας πιστεύουμε στην αναγκαιότητα επιμόρφωσης των διευθυντών/ριών των σχολικών μονάδων της περιοχής ευθύνης μας σε θέματα αντιμετώπισης της σχολικής βίας και εκφοβισμού.

Σαν αποτέλεσμα, δημιουργήσαμε αυτήν την πλατφόρμα η οποία περιέχει το υλικό της επιμόρφωσης η οποία σχεδιάστηκε για μέλη ΕΣΥΔΠ, ΠΟΔΠ και ΟΔΠ από την ομάδα έργου του ΙΤΥΕ Διόφαντος και είναι διαθέσιμη σε εγγεγραμένους χρήστες στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση:

http://stop-bullying.sch.gr/learn/

Βιβλιογραφία

Ελληνική

Μαυρογιώργος, Γ. (1995). Ασκήσεις στην άσκηση βίας στο σχολείο. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 81, 15-18.

Μόττη-Στεφανίδη, Φ., Παπαθανασίου, Α. Χ., & Λαρδούτσου, Σ. (2004).  Διαταρακτική και επιθετική συμπεριφορά. Στο Α. Καλαντζή-Αζίζι & Μ. Ζαφειροπούλου (Επιμ.). Προσαρμογή στο Σχολείο. Πρόληψη και αντιμετώπιση δυσκολιών (σσ. 255-286). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Ξενόγλωσση

Espelage, D., & Swearer, S.M. (2003). Research on school bullying and victimization: what we learned and where do we go from here? School Psychology Review, 32 (3), 365-383.

Mayer, G.R. (1995). Preventing Antisocial Behavior in the Schools. Journal of Applied Behavior Analysis, 28 (4), 467-478).

Rigby, K. (2004). What is to be done about bullying? In J. Wearmouth, R. Richmond, & T. Glynn (Eds.), Addressing pupils’ behaviour, pp.363-382. London: David Fulton.